Köy Enstitüsü Kitap ve Efemera Koleksiyonu çalışmalarım içinde, karşılaşılan yeni bilgi ve efemeralar koleksiyonumun mevcut sınırlarını hergün biraz daha zorlamaktadır. Katılan her yeni belge, işin boyutunu genişletirken, bizlere de yeni sorumluluklar yüklemektedir. Köy Enstitüsü olarak çizilmeye ve o mihverde tutulmaya gayret edilen çabamız, önce Eğitmen Kurslarını da içine alınarak, bir kat büyütülürken, elimize geçen Millet Mekteplerine ait yeni belgeler ile de sınırları bir hayli uzamaktadır.
Bugünkü efemeramız, 6 Ekim 1938 tarihlidir. Henüz Gazi Mustafa Kemal sağdır, lakin hasta yatağında günlerini geçirmektedir. Onun hayat verdiği “ Eğitmenlik Kursu ve Eğitmenler” Projesi ise, ülkeyi yeni baştan sarma telaşındadır.
“ Kastamonu İlbaylığı yüce katına
Özü: Köyümüz öğretmenliğine kabul ve müsadelerine dair.
Dilek: Kuzyaka’nın Kaşcılar köyünün hatibiyim.İmam Hatip Mektebinden tahsilim vardır. Köyümüz ve civarında yakın maarif okulu yoktur. Bu yüzden köy çocukları cahil kalıyor. Bunların cahil kalmaması için, köyün mescidinde köy çocuklarını yeni Türkçe ve kitaplarını okutmak arzusundayım. Müsaade buyurulduğu surette istidamın lazım gelenlere yüksek buyuruklarınızı beklerim.
Kuzyaka Kaşcılar Köyü Hatibi
Mustafa Arpacı”
Bu yalın ve açık yazıyı daha anlaşılır kılmanın gereği yoktur. Belki belirtilmesi gereken “İlbay” teriminin Cumhuriyetin ilk yıllarında ve 1950’lere kadar, bugünkü “ Valilik” terimiyle eşolarak kullanıldığını, Kuzyaka’nın da Kastamonu’nun bugün Merkez İlçeye bağlı bir köyü olduğunu ve de “istida” teriminin bugün dilekçe olarak kullanılan bir anlam ifade etttiğidir.
Gerisi, bir Cumhuriyet yurttaşının içi koskoca cesaret ve ışık dolu olan yüreğidir. Bu “ istida “ ile Cumhuriyetin ilk döneminin ne yazık ki en en yoksul , ancak en kahraman illerinden biri olan Kastamonu’nun muhtemeldir ki en fakir köylerinden birinde görevli olan bir hatip, dünyaya seslenmektedir. Can vermekte, haykırmaktadır.
Dünya cahil kalmasın! Okulsuz çocuk kalmasın demektedir.
Köy mescidini okul olarak kullanmak, çocuklara ışık olmak istemektedir. “ Yeni Türkçe” yi öğretmek, kitapları okutmak istemektedir.
Bağırıyor.
Yıl: 1938, tüm yurtta cahilliğe karşı verilen savaşın, köylerdeki ilk öncüleri gibi görülen, Eğitmen Kurslarının uygulanmaya başladığı yıllar. Yaklaşık iki yıldır, bu kurslar için okur-yazar olan ve askerliğini yapmış olan köy delikanlıları toplanıp kursa alınıyor ve bitiminde köylere eğitim neferi olarak gönderiliyor.
Dilekçenin üzerine “mor” yazı ile düşülmüş kocaman not bunu işaretliyor: “ Gelecek yıl Eğitmenlik için müracaat etsin”
Muhtemeldir ki, köy çocuklarını okutma azmi ve iradesi taşıyan Köy Hatibi Mustafa Arpacı, ertesi yıl Kastamonu Eğitmen Kursuna yazılmış kursunu bitirdikten sonra da bir köyde yıllarca eğitmenlik yapmış, köy çocuklarına “ Yeni Türkçe “ okutmuştur. Kitapları okutmuştur. Onlara ışık olmuştur. Onlara dünyayı vermiştir. Onlara, haykırmayı öğretmiştir.
Onlara nefes aldırmıştır.
Siz, bu nefesi hissetmediniz mi?