Göte ve Faust
Köy Enstitülerinde öğrencilerin en çok okudukları kitabın başında, Alman yazar Johann Wolfgang von Goethe’nin kaleme aldığı Faust adlı eser gelir hiç kuşkusuz. Köy Enstitülü aydınlarımızın anıları arasında buna dair çeşitli anlatımlara çok sık rast gelinir. Dinlenmede, teneffüsde, yemek arasında, bir ağacın altında, elinde bir kitap ile zamanını değerlendiren bir öğrencinin kahramanıdır Faust. Ya da Enstitülü her öğrenci, bir Faust’tur zamanının. Şiirsel bir Faust, Hasanoğlanda, Kepirtepe, Kızılçulluda, Beşikdüzünde ve Anadolunun tüm çoban ateşi yakılan köylerinde birer köy kahramanına dönüşmüştür adeta.
Goethe’nin Faust eseri bir oyun şeklinde görülmekle beraber çok derin ve karmaşık içeriği dolayısıyla genellikle okumak için hazırlandığı ve sahnelenme gayreti istenmediği kabul edilebilir. Onun için olsa gerektir ki, Enstitü bahçelerinde, sınıflarında, bir roman edasıyla okunup, bitirilmiştir hep.
Elimizdeki kitabın başka özellikleri bizim dikkatimizi ziyadesiyle çekmiş bulunmaktadır. Belki de bu sebepledir ki Koleksiyonumuzdaki yerini almış bulunmaktadır. Her şeyden önce bu kitap,Dr. H. Fikret KANAT’ın yazıp, yayınlattığı bir kitaptır. Gazi Terbiye Enstitüsü Neşriyatları arasından yayınlanmıştır. Neşriyatın 9. Sayı numaralı yayınıdır ayrıca. ( Laf aramızda, Gazi Terbiye Enstitüsü Neşriyatı’nın 10 sayı numaralı yayını, yıllardır tüm aramalarıma rağmen hala elime geçmemiştir. Aramaktayım.)
Diğer bir özellik ise elimizdeki bu nüshanın ( kitabın) baskısının, 1940 yılına ait oluşudur. Yıl 1940.
Kitap, Ankara Recep Ulusoğlu Basımevi’nde 1940 yılında basılmıştır. 104sayfadır. Sayfa boyutu 13,1 x 19,3 cmdir.
İç kapak üzerinde yazan “İkinci Tabı” tabirinden, bu kitabın ikinci basılışı olduğu anlaşılmaktadır. Zaten devam eden sayfada yer alan “ Birinci tabın mukaddimesi “başlıklı yazı, bu detayı oldukça güzel izah etmektedir.
Dr. Halil Fikret KANAT, bu yazısında şöyle demektedir.
“ Alman Edebiyatı hudutsuz güzelliğini ve zenginliğini birinci derecede dahi Göte’ye borçludur. Göte, cihan edebiyat aleminde en ön safta bulunur. Yazdığı meşhur eserler arasında bilhassa Faust faciası tam manasıyla bir şah eserdir. F aust, Göte’nin hayat felsefesidir. Felsefi fikirleri nefis bir üslupla ifade etmek Göteye nasip olmuştur.
..Benim bu küçük tetebbudan bilhassa iki maksadım vardır. Evvela bir dahinin hayatını ve şahsiyetini karilerime tanıtmak, saniyen dünyaca meşhur olan Faust Ffaciasuının muhteviyatını kısaca teşrih ederek Göte’yi sevdirmektir.
Şimdiye kadar meşhur eserlerin dilimize nakil ve tercüme edlmemiş bulunması fikir ve edebiyat alemimiz için büyük bir boşluktur. Memletimizin kuvvetli istidatları, yaşamak için maatteessüf ehemmiyetsiz eserlerin tercümesiyle uğraşmaktadırlar.
Eğer resmi makamlar mevcut istidatları himaye etmek suretiyle ilim ve tercüme seferberliğine teşvik etmiyecek olursa gelecek nesiller daha çok zaman dünyanın şah eserlerini okumağa muvaffak olamayacaklardır. Bu mahrumiyetin manevi zararlarını tasrih etmeğe hacet görmiyorum….Avrupa’da alim, mütefekkir ve edip yetişmesi ve bizde yetişmemesi, Milli Kütüphanemizin bu noksanile çok alakalıdır. Temenni edelim ki yeni ve sağlam bir teşkilatla bu noksan yakın bir atide telafi edilsin.İstanbul, 7 İkinci kanun 1338”
KANAT, “ İkinci tabın mukaddimesi” başlıklı çok kısa yazısında ise,” Onyedi evvel basılmış bulunan Göte ve Faust eserinin mevcudu çoktan tükenmiştir. Eserin ikinci basılışında belli başlı bir değişiklik yapılmamıştır. Yalnız Göte’ nin ruhi tekamülünü daha iyi takip etmek ve Faust’un içyüzüne daha iyi nüfuz etmek maksadıile faydalı görülen bazı ilavelerde bulunulmuştur. Eserde zait gördüğüm bir iki noktada bu basılışta çıkarılmıştır” demektedir.
1 Kanunusani 1940 yılına ait bu yazısında Dr. Halit Fiktet KANAT ne yazık ki, ilk basıya mahsus mukaddimesine hiç değinmemiş, 17 yıl geçmiş olmasını belirtmiş olmasına rağmen, bu dönemler itibariyle, ilk yazısında belirttiği hususlar üzerinde bir değerlendirmede bulunmamıştır. Yapılacak bir değerlendirmenin , 17 yıllık Cumhuriyet sürecinin neşriyat yönündeki çalışmalarını bir pedagog gözüyle incelemek bakımından çok manidar olacağı muhakkaktır. Ne yazık ki bu imkan kaçırılmış bulunulmaktadır.
Kitap, tahmin edileceği gibi, Goethe’nin edebi kişiliğinin tanıtımı ve Faust adlı kitabının ise konu muhteviyatını anlatmakla yetinmektedir. Bir Faust tercümesi olmayıp, biraz geniş tutulmuş konu anlatımına dairdir.
Kitap, “ Göte’nin Hayatı”, “ Göte’nin Şahsiyeti”, “ Faust” “ İkinci Kısım” başlıklarını taşıyarak, toplam 4 bölüme ayrılmış bulunmaktadır. En son sayfa ise “ Müellifin Basılmış Eserleri başlıklı sayfaya ayrılmıştır ki bu sayfada “ Satranç Kılavuzu” başlıklı 1936 basım yıllı Dr. Halil Fikret KANAT’a ait bir kitaba rastlamak bizi doğrusu çok şaşırtmıştır.
Dış arka kapak üzerinde Fiyatı 50 kuruştur ibaresi yer almaktadır. Ayrıca satış yeri olarak, Kitapçılar ve G.T Enstitüsü Talebe Kooperatifi gösterilmektedir.
Comments