Nasıl ki, insanların geçmiş hayatlarına ait hatırat, belge, vesika ve fotoğraflar olmaz ise geriye anlatılanların hepsi hikâye misali kalır, şehirlerin, kentlerin geçmişlerine ait hatırat, belge ve vesikaları olmazsa, onların da geçmişleri hikâye misali kalmaktadır. Oysa insanlar ve şehirler yaşadıklarıyla anılmayı, onlarla hatırlanmayı ve tarihlerini yazmayı çoktan hak ederler.
Ne yazık ki Demircimize ait hatırat, belge ve vesikalara ulaşmak imkânsız gibidir. Geriye kalmış birkaç fotoğrafın anısı da oturup yazılamayınca, neredeyse geçmişini hatırlamaktan/anmaktan yoksun, o günlerin yaşanmışlığına hasret kalmış bir tablo ile karşı karşıya bulunmaktayız.
Bizlere düşen görev ise elimize geçen belge nitelikli kırıntılarla yetinmek kalıyor. Kâh bir dost elektronik posta yoluyla ile bir şeyler gönderiyor onunla yetiniyoruz, kâh tesadüflere üzerine ulaştığımız kaynaklara sarılıp kalıyoruz.
Demirciye ait kaynaklara ulaşamamanın sebepleri; yaşanmış yangınlar, depremler olduğu kadar, kentimizin geçmişinde yaşanmış gönül yaralayıcı siyaset hayatının getirdikleri ve Demirci kültürüne sahip çok sayıda insanımızın “ şartlar gereği” İzmir’e göçleri sayılabilir mi? Her gidiş, bedenden bir parça, benlikten bir yapıtaşı, hatırattan bir sayfa daha söküp atmamış mıdır?
Bugünkü kırıntılarımız (!) yine Demirci sosyal tarihine bir şeyler ilave etme niyeti taşımaktadır.
Yıl: 1955. Ankara Yıldız Matbaasında basılmış, topu topu 8 sayfalık bir broşür elimizde. Sayfaları ise 15vX21 cm boyutlarında. Broşürün kapağında; “ Demirci Demokrat Parti Kaza İdare Heyeti Faaliyet Raporu” yazıyor.
Broşürdeki ilk cümlelerden anlıyoruz ki, bu kongre, Demokrat Partinin yaptığı, 8’inci Kaza ( İlçe) Kongresidir. 6 Mayıs 1953 tarihinde ( ve muhtemelen 7’nici Kongrede) görev üstlenen parti yönetimi, delegelerinin/temsilcilerinin önüne, bu broşür ile hesap vermeye çıkmıştır.
Yine yazıdan anlamaktayız ki, 2 Mayıs 1954 yılında yapılması gereken Genel Kongre, o tarihin “ Milletvekilleri Seçimleri arifesine” gelmesi sebebiyle Genel Başkanlıkça ertelenmiş bulunmaktadır. Şu cümle daha kati bir ifade vermektedir. “Bu sebeple de iki yıllık hizmetimizin muhasebesinin hepsini kıymetli huzurlarınıza şu anda arz etmiş bulunuyoruz”
Ancak ne yazık ki, ne broşürün kapak dizaynından ne de metin içindeki diğer ifadelerinden söz konusu bu kongrenin hangi tarihte yapıldığı bilgisine ulaşmak mümkün olmamaktadır.
Metnin içindeki ilk başlık, “ Parti Faaliyetleri” başlığını taşımaktadır: “ Muvaffak olmağa gayret ettiklerimiz arasında, hastanelerin yapılması ve hizmete açılması, talebe yurdunun ikmali, Nahiye yolunun Vilayet yolları meyanına alınması ve yapılmağa başlanması gibi mühim işlerde, İdare Heyetimiz elden gelen gayretlerle çalışmıştır. İktidarımızın ilk yıllarında olduğu gibi susuz ve yolsuz köylerimizin ihtiyaçlarıyla meşgul olunmuş ve bu işlerin süratle yapılması için partimize bir jeep arabası alınmıştır” denilmektedir.
Bu bölümün diğer alıntısı: “ Millet Vekilleri seçiminde de üstün gayretler sarfiyle netice % 90 gibi muvaffakiyet elde etmiştir. Karşı parti faaliyeti de gayet küçük bir nisbete düşmüştür” iadelerini taşımaktadır.
Metnin ikinci başlığı, “İçme Suları ve Tamirleri”dir. Bu başlıkta, “ 71910 lira sarfıyla 20 köyün sularının yapılmasının tamamlandığı, 7 köyün de programa alındığı” belirtilmektedir.
Metnin üçüncü başlığı olan “Okul İnşa İşleri”nde “ Kazamızın 38 köyünün okulsuz olduğu belirtilerek,bunların Vilayet Programına alınması için çalışıldığı, bunun yanında Mahmutlar, Kuzu Köy, Boyacık, ve Yarbasan Nahiyesi okullarının yeni olarak yapıldığı, Merkez Kazamızda ise iki okula ek pavyonlar yapıldığı” belirtilmektedir.
Metnin dördüncü başlığı, “ Köy ve Vilayet Yolları”na ayrılmış. Burada “Ana köy yollarının programa alındığı, Demirci- Selendi ve Demirci- Gördes yolunun yapılmasına gayret sarf edildiği” açıklanmaktadır.
Broşürün beşinci başlığı ” Seçimler” başlığı altında olup, bölümler içinde de en uzunu teşkil etmektedir. “ 2 Mayıs 1954 Millet vekilleri seçimleri hepimizin malumu olduğu gibi CHP’sinin ölüm ve kalım mücadelesi şeklinde cereyan etmiştir” cümlesiyle başlayan bu bölüm girişi, genel anlamda bölüm yazılarının muhtevasının “ rendici edici” ifade tarzını ve üslubunu da netlikle ortaya koymaktadır.
Altıncı başlığı ise,” Muhtar seçimi ve partimizin son durumu” oluşturmaktadır. Bu bölüm, “Halk Partisi, muhtar seçimlerine iştirak etmemiştir. 83 muhtarlığın birinden maadasını partimiz kazanmıştır. Partimizin son durumu da gayet imanlı olarak zinde genç ve her seçime hazır vaziyettedir” ifadelerini taşımaktadır.
“Partiler arası münasebetlerimiz” başlığını taşıyan yedinci bölüm, sübjektif değerlendirmeler içererek, Demirci siyasi hayatına dair nitelemeler bulundurmaktadır: “ Seçimlerde hariçten gelerek CHP adına konuşan hatiplerin bulandırdıkları nahoş haller hariç, Demircili olarak hepimiz memleket sever, karşılıklı emniyet ve en iyi hemşehrilik hisleri dâhilinde aynı gayeye matuf olarak, samimi gayretlerimizi devam ettirmekteyiz.”
“Memleket İmar İşleri” başlıklı sekizinci bölümde net ve anlaşılır bir ifade kullanılmaksızın, “ Gerek milletimizin görmediği başarılar ve gerekse siyasi inkişaflar bu memleketin yeni ve ileri bir âleme gidişinin müjdesidir” denilerek yetinilmektedir.
Broşürün son ve dokuzuncu bölümünü, “ Partimizin mali durumu” başlığı oluşturmaktadır. Bu bölüm aynen şu ifadeleri kapsamaktadır. “ Partimizin maalesef parası yoktur. Hesap hülasasında görüleceği gibi ( 950) lira borçludur.”
Nihayetinde görev süreleri biten İdare Kurulu Üyelerinin iyi dillek temennileri ve yapılacak idari seçimde görev alacak kişilere başarılar dileyen kısa bir cümle ile biten bir broşür.
Partililere bu hesabı veren Kaza İdare Kurulu Üyelerinin adını da bu aşamada görmekteyiz. Kaza İdare Heyeti Reisi Edip Akın, İkinci Başkan ve Veznedar Mehmet Örnek, Kâtip Edip Ercan, Üye Nuğrullah Doğruel, Üye Memduh Çakmakoğlu, Üye Nuri Ersin ve Üye Ekrem İzmiroğlu.
Evet, bu broşürün anlattığı birçok şey bulunmaktadır. Gerek mahalli, gerekse ulusal ölçekte bazı gerçeklerimizi ortaya çıkarmaktadır.
Örneğin, mahalli ölçekte çok çetin ve kırıcı bir seçim sürecinin yaşandığını gözlemekteyiz. Öte yandan başarılı bir seçim arifesi geçirmiş olduğu ifade olunan bir partinin “ maalesef parası yoktur, borcu vardır.” Olabilmektedir. Ancak bu siyasi yapıyı dinamik tutan başka ögeler olmalıdır derken karşımıza, başka bir belge daha çıkmaktadır.Ekrem İzmiroğlu’nun 1956 yılında partiye yaptığı ödemeye ait bir vesika. Bu belge, partide görev almış olsun olmasın bir “ teberru” sisteminin canlı ve ayakta tutulduğunu göstermektedir. Bugün komik bir meblağ gibi gözüken bu miktarı, zamanının “ satın alma paritesi” ölçeğinde değerlendirmek yerinde olacaktır. Bu bakımdan siyasetin, biraz da “ekonomik kaynak- para” ölçeğinde yürütülebildiğini görmek gerekmektedir.
Bu broşürden kazanmak istediğim asıl çıkarımım da şudur: Broşürün İlk Bölümünde yer alan “partimize bir jeep arabası alınmıştır” ifadesinin altında başka bir sosyal gerçek var mıdır? Başka bir sosyal nitelik bulunmakta mıdır?
Çocukluk yıllarımın Demircisinde çok sık gördüğüm ve gerek şehir içi taksi ulaşımı, gerek Demirci- Simav hattında dolmuş işletmeciliği, gerekse de piknik yollarına kiralık oto olarak kullanılan o jeeplerin kaynaklığını ve başlangıcını, bu jeep mi yapmıştır, yoksa o jeep, o yıllarda dahi yaygın olarak kullanılan taşıt kültürümüzün bir devamı mıdır?
Bu sorunun cevabını bulmak bile bana çok şey öğretecektir.
Comentários