Ülkemiz şahıs koleksiyonculuğu birkaç ana türde ve temada yoğunlaşmış olmakla birlikte, memnuniyetle söylemek gerekir ki, özgün koleksiyonlar da oluşturma başarısı gösterilmiştir. Zannımca Siyasi Parti Koleksiyonculuğu da bunlardan birini ve önemlisini teşkil eder.
Yüzlerce partinin kuruluşuna ve kapanışına tanıklık etmiş bir toplumsal kültürden de bunun aksi beklemek yanlış olurdu.
Aslında her siyasi partinin hedefini, ülkenin yönetimine talip olmak ve bu amaçla iktidar olma mücadelesi vermek olarak algıladığımızda, bunca partinin kurulmuş olmasını da “ özgün bir çaba” olarak değerlendirmek, mümkün ve gerekli gözükmektedir.
Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi ( CKMP) de sözünü ettiğimiz o “ özgün” niteliklerden birini oluşturmaktadır. Elimizde bulunan siyasi partilere ait az sayıdaki efemeradan, ikisini, CKMP seçim pusulaları oluşturmaktadır.
Bu pusulalardan birisi, Partinin “ Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Çankaya İlçesi Belediye Meclisi Asil Adayları ve Yedek Adayları” başlığını taşımakta, diğeri de “ CKMP merkez İlçesi Belediye Meclisi Asil Adayları ve Yedek Adayları” başlıklarını taşımaktadır.
İlk pusulada yer alan “ Çankaya” , “ Ankara mebus adayı” ibarelerinin belirginliği ve üzerinde “ Emek Bakkaliyesi sahibi” unvanı yazan diğer pusulayı da bu ibare yüzünden Ankara İli’ne ait olarak değerlendirmek mümkün olacaktır. Elimizdeki belgeler Ankara’ya ait belgelerdir. Muhtemeldir ki Ankara’ya ait bir şeyler söyleyecektir.
Ne yazık ki bu tür siyasi parti ve seçimlere ait evraklara “İl” ve “ tarih” bilgisi konulmamaktadır. Her iki efemerada özgün “ İl” ve “ tarih” bilgileri ne yazık ki bulunmamaktadır.
CKMP’nin siyasi yaşamını 1953 yılında başlatıp, 1965 yılına kadar sürdürdüğünü hatırlayacak olur isek, elimizdeki pusulaları, bu tarihler arasında gerçekleşen “ Mahalli Seçimlere” ait bir seçim dokümanı olarak değerlendirmek gerekecektir. Elli veya altmış yıl öncesinin yani!
Yine de geniş bir tarih aralığından söz edilmektedir. Birebir siyasi özelliğinden ve tanıklığından bahsedebilmek için, geçerli seçim tarihinin belirlenmesi zorunlu görünmektedir.
Pusulanın dönemin sosyal yaşamını belirleme ve koleksiyoncular açısından da efemera niteliği açısından büyük önem arz eden bölümleri, Asil Adaylar ve Yedek Adaylar sütunlarında yer alan isim ve meslek gruplarıdır. Daha sonra incelendiğinde ayrıca ortaya çıkacak diğer mahalli ve yerel özeliklerdir.
İlk pusula 33,5 x 12,5 cm boyutlarında, saman kâğıt üzerine tek yüzlü baskılıdır. İkinci pusula da saman kâğıt üzerine tek yüzlü baskılı olup 20 x 14 cm boyutlarındadır.
CMKP Çankaya İlçesi Belediye Meclisi Asil Adayları başlığını taşıyan pusulada yer alan isimler sırasıyla şöyledir:
Hasan Gülsoy, İsmail KUCUR, Abdullah DİLAVER, Bekir AKINCILAR, Yusuf Kemal EROĞLU, Fikret ÖNEN, Kadir ŞAFAK, Muammer EKİM, Bekir KARADOĞAN, Ahmet Münür ARICANLI, Mustafa ERGÜL, Hüdai ŞANİ, Cemal Haluk PEKCAN, Tahsin TOKKAN, Hamdi TAŞDEMİR, Kemalettin SÖNMEZ, Şaban MACİT, Rasim PINARBAŞI, M. Rauf BULGURLUOĞLU, Cemal MONGAOĞLU, İsmail HANCIOĞLU, İbrahim KURT, Fatma Naciye ERGUVANLI, Ahmet ERKURT, Hamit SAKABAŞI, Süreyya DİŞLİOĞLU, Şükrü AKSOY.
Toplam 27 kişilik bu listede yalnızca iki kadın aday bulunmaktadır. ( Liste de bulunan Süreyya isminin daha yaygın kullanım olarak “ kadın” adı varsayılarak). Adının yanına “emekli öğretmen” olarak meslek bilgisi verilen kadın aday Fatma Naciye ERGUVANLI’nın ayrıca “ Ankara mebus adayı” yazısıyla işaretlenmiş olması ilgi çekicidir. Siyasi bir zorunluluk gereği midir, yoksa seçmene daha yakın bilgi aktarma adına mı bu vurgu yapılmıştır tarafımızca bilinmemektedir.
Adayların sahip oldukları meslek grupları bilgisi, çok daha ilginç özellikler ihtiva etmektedir. Listenin başında yer alan Hasan GÜLSOY’un “ Sigorta Prodüktörü ve İlçe Başkanı” ibaresi taşıdığı gözlenmektedir. Üçüncü sırada yer alan Abdullah DİLAVER’in yanına ise, “ Tüccar ve İl İdare Kurulu Üyesi” olduğu belirtilmektedir.
Bunların yanı sıra listede, 13 adet tüccar, 1 fabrikatör, 2 diş hekimi, 1 emekli albay, 1 hâkim, 1 ziraatçı,1 emekli gümrük müdürü, 1 kırtasiyeci-kitapçı, 1 lokantacı, 1 kabzımal, 1 kasap, 1 avukat, 1 kuyumcu bulunmaktadır.
Belediye Meclisi Yedek Adayları olarak yapılan alt listede de doğal olarak 27 aday ismi verilmektedir. Meslek grupları asil liste ile benzerlikler içermekle birlikte, yine iki adet kadın aday adını ihtiva etmektedir.
İkinci Pusula olan “ Merkez İlçesi Belediye Meclisi Asil Adayları” listesinde 11 adet asil, 11 adet de yedek aday isimleri ve meslek bilgileri bulunmaktadır.
Asil adayların 4’ü tüccar, 1’i fabrikatör, 1’i diş hekimi, 1’i terzi, 1’i müteahid, 1’ kabzımal, 1’i esnaf, 1’ i de hem Emekli Kurmay Albay hem Emek Bakkaliyesi sahibidir. Ki bu kişi aynı zamanda Partinin Merkez İlçe Başkanı da olan Selim ÇIDAMAL’dır. Bu ikinci pusulayı da Ankara merkezli siyasi efemera niteliğine dâhil eden husus da budur. Asil istede yer alan diğer isimler de şöyledir:
Ali Paşa AKSU, Nazım KARAPINAR, Ferit UZEL, Recep GÖNÜL, Süleyman VURAL, Selami ÖZKUL, Rasim YILMAZ, Galip ÖNEY, Bahattin TOPALOĞLU, Recai SARIKAYA.
Bu listede kadın aday ismine hiç yer verilmediği görülmektedir.
Merkez İlçesi Belediye Meclisi Yedek Adayları olarak yapılan alt liste de doğal olarak 11 aday ismi belirtilmiştir. Kadın adayın yer almadığı bu listedeki meslek gruplarının çoğunluğunu küçük esnaf meslek sahipleri oluşturmaktadır. İlave olarak 1 adet “ ölçü aletleri imalatçısı” na ve 1 adet de “Numune Ekmek Fabrikası sahibi” ne rastlanılmaktadır.
Her iki pusulada da asil ve yedek adayların meslek gruplarının detaylı ve tek tek yazılmış olması, bizlere Ankara ticareti hayatı hakkında ve Ankara ticaret erbabının, siyaset üzerindeki etkinlikleri hakkında çok şey söylemektedir.
Benzeri nitelikli siyasi efemaralar, bu anlamda değerlendirilebilse yalnızca Ankara İli siyasi yapılanmaları hakkında değil, ülke boyutundaki siyasi verilere ulaşma imkânı ortaya çıkacaktır. Bunu yapabilmenin asıl zorluğunun da yeterli belgi ve dokümanlara ulaşamamak olduğu/olacağı ortadır.
Her şey bir yana, bu efemeralardan kendi ilgisine binaen yeni bilgiler edinecekler çıkacaktır. Örneğin, mesleki hanesine “bakkaliye” demekle yetinmeyip, illa ki “ Emek Bakkaliyesi Sahibi” yazarak, Emek Bakkaliyesini öne çıkarmaya çalışmanın asıl sebebini bulmak, öğrenmek! Ya da, “ ekmek fabrikası sahibi” olmayı yazmakla yetinmeyip de illa “ Numune Ekmek Fabrikası sahibi” olarak yazmanın, yazdırmanın hikmetini öğrenmek! Öğrenmek. Belki de yazmak!
Emek Bakkaliyesi’nin hangi sokağın köşesinde olduğunu, müşterilerinin kimler olduğunu, balkonlardan sarkıtılan alış- veriş sepetlerine nelerin konduğunu! Çocukların “ Bakkal Amcasını”, komşularının kimlerden oluştuğunu! Filtreli sigaranın hangi günler geleceğini, sütçünün ne gün uğradığını hep merak ederim.
Ya, Numune Ekmek Fabrikası’nın çıkarttığı o ekmeklerini! Baston ekmek de olur muydu acaba? Ya, Ramazan Ayı Pidesi? Yumurtalı da var mıydı ki? Merak ederim sabahları tüm sokağı kaplayan ekmek kokularının sıcaklığını! Derin bir susam kokusunu!
Üstelik sorardım, ne zamandan beri, ekmek fırınlarına, fabrika denilmeye başlandığını? İlk kimin fabrika olduğunu!
Özlerim; Numune Ekmek Fabrikasından aldığım sıcacık ekmeğin içine, Emek Bakkaliyesinden aldığım birazcık tereyağı ile doldurup, oturup bir güzel yemeği! Fukara Ankara’nın, fakir bir insanı olarak yaşamayı!
Siz şu iki seçim pusulasını, yalnızca Ankara’nın siyasi yaşamına ait basit bir efemera mı sandınız?
Comments