Ara sıra bazı sohbetlerimizin konularından birini de geçmiş yıllara ait gıda fiyatlarının ne olduğu ve günümüze yapılan mukaseleri oluşturmaktadır. Çoğu zaman da kuruş muydu lira mıydı diye bir kuşkuya düştüğümüz çok olmuştur. Ya da yüz lira mıydı, bin lira mıydı diye!
Aslında bu mukayeseleri dönem dönem ve kişi başına düşen satın alma pariteleri üzerinden yapmak esasdır. Hatta o dönemin siyasi ve ekonomik etkilerini de değerlendirmek, uluslar arası bazda gelişen olayları yorumlamak şartıyla.
Bu değerlendirmelere kısaca göz atma gerekirse:
4 Ocak 1965: Sovyetler Birliği Yüksek Şürası Heyeti Başkanı Podgorny başkanlığında bir heyet Türkiye’ye geldi.
10 Ocak 1965: 150 kişilik bir grup, İstanbul’da Türkiye İşçi Partisi (TİP) idarecilerinin toplantılarını bastı.
22 Ocak 1965: Birleşik oy pusulası ile ilgili seçim kanunu kabul edildi.
13 Şubat 1965: 1965 yılı bütçesi 197’ye karşı 225 oy ile reddedildi. İsmet İnönü istifa etti.
16 Şubat 1965: Kabineyi kurmakla Suat Hayri Ürgüplü görevlendirildi.
4 Mart 1965: Ürgüplü Kabinesi 200 red, 1 çekimser oya karşın 231 oy ile güvenoyu aldı. Süleyman Demirel, Başbakan Yardımcısı olarak Kabineye girdi.
12 Mart 1965: Kozlu’da devam eden grevde, kanlı olaylar yaşandı.
19 Mart 1965: Merzifon’da ‘Yeni Çeltek İşletmesi’nde meydana gelen grizu patlamasında 69 işçi öldü.
31 Mart 1965: BM tarafından Kıbrıs’a arabulucu olarak gönderilen Plaza, Türk görüşü ve antlaşmalar aleyhindeki raporunu açıkladı.
8 Nisan 1965: Anayasa’yı ihlal suçundan Yüksek Adalet Divanı’nca mahkûm edilenlerin cezalarının kısmen affı hakkındaki kanun kabul edildi. Bu kanunla Yassıada mahkumlarından bazıları affedildiler.
23 Nisan 1965: İngiltere Başbakanı MacMillan Türkiye’ye geldi.
15 Mayıs 1965: Ereğli Demir Çelik Fabrikaları faaliyete başladı.
17 Mayıs 1965: SSCB Dışişleri Bakanı Gromiko Türkiye’ye geldi.
1 Haziran 1965: Atina’da Yunanistan ile ikili görüşmeler başladı.
22 Haziran 1965: Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri hakkındaki kanun kabul edildi.
6 Temmuz 1965: Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) kanunu kabul edildi.
13 Temmuz 1965: Siyasi Partiler kanunu kabul edildi.
14 Temmuz 1965: Türk Silahlı Kuvvetleri’nde piramidi korumak için, 40 general ve Amiral emekliye sevk edildi.
9 Ağustos 1965: Başbakan Ürgüplü Sovyetler Birliğine gitti.
17 Ağustos 1965: Ürgüplü, Sovyetler’den döndü. “Planımıza dâhil olan birçok tesislerimizi Rusya’dan sağlayacağız…” dedi.
10 Ekim 1965: Milletvekili seçimleri yapıldı.
AP 240 Milletvekili 79 Senatör
CHP 134 ” 48 ”
CKMP 11 ” 4 ”
YTP 19 ” 8 ”
MP 31 ” 2 ”
TİP 14 ” –
SDP – 1 ”
Bağımsız 1 ” 40 ”
23 Ekim 1965: Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel Kabineyi kurmakla görevlendirildi.
24 Ekim 1965: Genel nüfus sayımı yapıldı. Nüfusumuz: 31.351.421
11 Kasım 1965: 1. Demirel Kabinesi, 172 red, 10 çekimser oya karşın 252 oyla güvenoyu aldı.
Başbakan Süleyman Demirel
Devlet Bakanı Cihat Bilgehan
Devlet Bakanı Ali Fuat Alişan
Devlet Bakanı Rıfat Sezgin
Devlet Bakanı Kamil Ocak
Adalet Bakanı Hasan Dinçer
Milli Savunma Bakanı Ahmet Topaloğlu
İçişleri Bakanı Faruk Sükan
Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil
Maliye Bakanı İhsan Gürsan
Milli Eğitim Bakanı Orhan Dengiz
Bayındırlık Bakanı Ethem Erdinç
Ticaret Bakanı Macit Zeren
Sağlık Bakanı Edip Somunoğlu
Gümrük Bakanı İbrahim Tekin
Tarım Bakanı Bahri Dağdaş
Ulaştırma Bakanı Seyfi Öztürk
Çalışma Bakanı Ali Naili Erdem
Sanayi Bakanı Mehmet Turgut
Enerji Bakanı İbrahim Deriner
Turizm Bakanı Nihat Kürşat
İmar Bakanı Haldun Menteşoğlu
Köy İşleri Bakanı Sabit Osman Avcı
16 Aralık 1965 :Kurtuluş Savaşı Komutanlarından Sinan Tekelioğlu öldü.
17 Aralık 1965: Birleşmiş Milletler Siyasi Komisyonu’nda, Makarios’un Kıbrıs hakkındaki tezi, 51 çekimser, 6 red oya karşın 47 lehte oy ile kabul edildi. Türkiye lehinde oy verenler: ABD, Arnavutluk, Pakistan, İran ve Libya. SSCB çekimser oy kullandı. BM’deki delegelerimiz aleyhimizdeki karar üzerine salonu terk ettiler.
Karar:
1-BM Teşkilatı’nın eşit haklara sahip üyesi sıfatıyla Kıbrıs Cumhuriyeti, BM Yasasına göre, hükümran ve bağımsız bir ülkedir ve bu ülkeye yabancı müdahalesi kabul edilemez.
2-Bütün devletler, BM Yasası ve özellikle bu yasanın 2. maddesinin 1. ve 4. paragraflarına uyarak Kıbrıs Cumhuriyeti’nin hükümranlık, birlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğüne saygı göstermeye ve bu ülkeye herhangi bir müdahalede bulunmaktan imtina göstermeye davet edilir.
3-Güvenlik Konseyi’nin 4 Mart 1964 tarihinde alınan karar gereğince bu ülkede arabuluculuk görevinin devam ettirilmesi tavsiye edilir.
18 Aralık 1965 : Türkiye, BM’in Kıbrıs’a müdahalede bulunulmayacağına dair kararını kabul etmeyeceğini, Londra ve Zürih Antlaşmalarının uygulanacağını kesin olarak ilan etti.
19 Aralık 1965 :Muhalefet Lideri İnönü, Kıbrıs hakkındaki BM kararını: “… Bu büyük bir siyasi basiretsizliktir…” diye niteledi.
20 Aralık 1965 :BM’in Kıbrıs konusundaki kararı üzerine, yurdun çeşitli yerlerinde protesto gösterileri yapıldı. Vatandaşlar Ankara’da Genel Kurmay’ın önünde; “Ordu Kıbrıs’a…” diye bağırdı.
29 Aralık 1965 :TBMM’de Kıbrıs hakkında açılan genel görüşme sona erdi.
Nihat Erim: “Amerika, komünizmi önleyeceği zannıyla bu 15.000 Yunan askerinin Ada’ya gitmesine, NATO silahlarının girmesine göz yummuştur. Şubat, Mart ve Haziran 1964’de yapılan üç çıkarma teşebbüsü ciddi teşebbüslerdi ve üç teşebbüsünde karşısına Amerika bütün gücüyle çıkmıştır…”
Alparslan Türkeş, eski ve yeni hükümetleri suçlayarak derhal Kıbrıs’a çıkarma yapılmasını istedi.
İ. Sabri Çağlayangil: “Geçmişi unutmak ve muhasebeyi, davayı çözümledikten sonraya bırakmak gerekir.”
30 Aralık 1965 :Kıbrıs’taki BM arabulucusu görevinden istifa etti.
Anlaşılıyor ki 1965 yılı Türkiye’si, “ateşten gömlek” imiş.
Ya bundan 50 yıl önce, 1965 yılındaki fiyatlar?
Bizim aşağıda oluşturduğumuz liste, DİE’nin Ekim 1966 Aylık İstatistik Bülteninden alınan, “ 1965 Yılına Ait Ortalama Rakamları”dır.
CİNSİ ORTALAMA KURUŞ
Ekmek 106
Buğday unu 141
Pirinç 456
Bulgur 165
Makarna 289
Patates 86
Kuru fasulye 288
Nohut 216
Kuru soğan 89
Kesme şeker 310
Toz şeker 274
Tuz 31
Taze fasulye 134
Lahana 62
Pırasa 68
Kabak dolmalık 77
Domates 108
Patlıcan 110
Bamya 219
Biber dolmalık 126
Koyun eti 818
Sığır eti kemiksiz 711
Tavuk temizlenmiş 991
Yumurta tane 33
Zeytin 603
Zeytinyağı 740
Vita margarin 562
Süt 143
Sadeyağ erimiş 1349
Kaşar peyniri 1245
Edirne beyaz peyniri 760
Yoğurt süzülmemiş 187
Yaş üzüm 134
Kavun 74
Karpuz 55
Elma 234
Portakal adet 32
Limon adet 33
Diğer maddeler
Odun kgr. 18
Odun kömürü kgr. 71
Gaz yağı lt. 77
Not:
Yumurtanın kgr. Fiyatını bulmak için birim fiyat (18) ile, portakalın kgr. Fiyatını bulmak için birim fiyat
( 5) ile, limonun kgr. Fiyatını bulmak için birim fiyat (7) ile çarpılacaktır.
Liste aynen bu kadar, düşününce listenin eksiği mi çok, fazlası mı var, o yılların şartlarını göz önüne getirince bilmek zor.
Gözüme ilk çarpan husus, ekmeğin gramajının verilmemiş olması ve margarin yağın “ Vita” olarak adlandırılmasıdır. Tavuk temizlenmiş ifadesinin ise, kgr. bazında değil ama adet bazında tavuğun tarif edildiği aşikardır. O bile çok somut bir ifade değildir. Çünkü o yılların tercihinin, bugünkü gibi 45-50 günlük piliçlerin tüketilmesinden çok, daha iri anaçların tüketilmesi doğrultusunda olduğu aşikârdır. Bu yönüyle kast edilen fiyatın en az 2,5 -3 kiloluk tavuk eti olduğu tahmin olunmalıdır.
Çok detaylı incelendiğinde ise, birkaç kalem ürünün günümüz fiyatlarıyla ( aşağı yukarı) aynı olduğunu görmek şaşırtıcı gözükmektedir. Örneğin pirinç, kaşar peyniri, zeytinyağı , şeker ve elmayı, günümüzde de hemen hemen aynı fiyatlarla tüketmek mümkündür. Bu durumu açıklamak ise derin bir analizi gerektirmektedir. İnşallah birileri yardımcı olur
Comments