Harf Devrimi’nden hemen sonra yayınlanan ilk çocuk dergileri genelde vatan sevgisi ve milli bilincin oluşmasına çalışmış, bu yönde bir yayın politikası takip etmişlerdir. Latin harfleriyle basılan bu ilk dergiler yeni yazının okunmasında kolaylık sağlamak amacıyla simgesel düzeyde örneklere şans tanımışlardır. Bu dönemde özellikle Tahsin Demiray ve M.Faruk Gürtunca adlı iki yayıncı, gerek yayınladıkları çocuk dergileri gerekse bu dergilerde kullandıkları çizgi romanlarla önemli bir adım atılmasına imkan yaratmışlardır. M.Faruk Gürtunca , 1928’de Çocuk Sesi, 1934’de Afacan, 1936’da Gelincik, 1945’de Çocuk Gözü adlı dergileriyle Flash Gordon’dan Jungle Jim’e dek sayısız Amerikan çizgi romanının yayınlanmasına vesile olmuştur.
Bu yazımızla sizler tanıtmaya çalıştığımız ve Koleksiyonumuzda toplam 195 sayısı yer almakta olan Çocuk Sesi Dergisi’dir. Bazı sayılarında “ Türk çocuklarının biricik gazetesidir” şeklinde künye içi ifadeye rastlanılmaktaysa da Çocuk Sesi, gerek yapısı sebebiyle gerekse de diğer sayılarında “biricik çocuk dergisidir” lafzıyla doğru ifadesini bulduğu şekliyle bir Çocuk Dergisi hüviyetindedir.
İlk sayısı 27 Kanunu Evvel 1928 tarihinde yayınlanan Çocuk Sesi, M.Faruk Gürtunca‘nın sahibi olduğu Ülkü Basımevi tarafından Latin harflerinin kullanılmaya başlamasının hemen ardından çıkarılan ve başlangıçta on beş günde bir (arada kısa bir süre aylık ve uzun yıllar da haftalık) basılan bir dergidir.
Boyutları 20,3 x 28,6 cm olan dergi, ilk yıllarında 8, 10, sayfa olarak basılmış iken ilerleyen yıllarda 12 ve 16 sayfa olarak basılmış, nihayetinde yıllarda ise kapak dahil 20 ila 24 sayfa arasında farklı sayfa adetlerinde basılmıştır. İlk yıllardan itibaren satış fiyatı uzun bir süre 5 kuruş olarak kalmış, daha sonra 25 kuruşa kadar yükselen fiyat artışları görülmüştür.
Dış kapak üzerinde “ Maarif Vekâletinin himayesinde haftada bir çıkar” ibaresi yer almaktadır. İlk sayısına ulaşamadığımız için, burada kastedilen “ himaye” sözcüğünün içeriğini anlamakta ve anlatmakta müşkülat çekmekteyiz. Lakin yayıncısının bilinen kişiliği ve yayın hayatındaki hedefleri doğrultusunda yapmaya gayret ettikleri incelendiğinde, yorumlamakta güçlük çekilmeyecektir. M. Faruk Gürtunca, sahibi olduğu derginin bazı sayılarında, “çıkaran muallim M. Faruk” ibaresi kullanırken, bazı sayılarında da bu ibareden kaçınmıştır.
Çocuk Sesi Dergisi, Alex Raymond’ın ölümsüz çizgi roman başlığı Flash Gordon‘a sayfalarında Bay Tekin adıyla yer veren ilk Türkçe yayın olmasıyla da anılmıştır.
Çocuk Sesi, ilk sayılarından itibaren bol resim destekli bazı öyküler yayınlamış, ancak bu arada da çizgi roman tarzında anlatımı olan başlıklarda alt yazılı metin ve diyalogları olan çizgili öykülere de sayfalarını açmıştır. Derginin bir öncülüğü de; 17 Nisan 1933’de piyasaya sürülen 172. Sayı ile son birkaç sayıdır iç sayfalarda çizmiş olduğu resimlerden sonra arka kapakta alt yazılı da olsa dergide bir Türk ressamın elinden çıkmış ilk devamlı çizgi romanı yayınlamış olmasıdır. Orhan Halil Tolon’un (sonradan çizimlerine sadece Orhan Tolon diye imza atmıştır) çizdiği Zıpzıp Ali’nin Oyunları.
Keza yine bir başka öncülük, ilk kez kapaktan duyurulan bir çizgi romanın, Çocuk Sesi dergisinin daha sonraki tüm sayılarına hakim olacak denli popülarite kazanmasını sağlamıştır. Bay Tekin. Yani Amerikalı ünlü çizgi roman ressamı Alex Raymond’ın Flash Gordon başlığını kullanarak çizdiği gazete bantı.
İlk sayısı İstanbul’da sadece 650 adet satılan Çocuk Sesi, ikinci senesinde 5.000 adetlik tiraja yükselmiş, dördüncü yılında ise 25.000’lik bir satış grafiği yakalamıştır. Elbette bu artış da Dergi’nin yayın politikasının günün sosyal ve kültürel ihtiyaçlarına cevap veren tarzı olduğu kadar, yayın hayatımızda çizgi romanların ilgi görmeye başlamasının da büyük katkısı bulunmaktadır.
Pek çoğu fotoğraf veya yabancı çizimli olan Çocuk Sesi kapaklarını başlangıçtan itibaren Sezai Solelli, Abdullah Ziya Kozanoğlu, Kenan, Cemal, Münif Fehim Özatman, Avni Nuri, Görkey, Orhan Tolon gibi ressamlar hazırlamıştır.
1939’da ve 1942 yılı başında ‘yeni seri’si ile yayına tekrar başlayan Çocuk Sesi, bilahare 26 Mayıs 1947 tarihinde de “ yeni bir seri” daha başlatmış bulunmaktadır.
Comments